نگاهی اجمالی به زندگي در نوار غزه
در جريان جنگ اعراب و اسراييل در سال ۱۹۶۷ نوار غزه به اشغال اسراييل درآمد. در سال ۲۰۰۵ اسراييل ارتش خود و همينطور حدود هفت هزار يهودي شهركنشين را از اين منطقه خارج كرد.
در سال ۲۰۰۶ گروه اسلامگراي حماس در انتخابات مجلس قانونگذاري فلسطيني به پيروزي رسيد و در سال ۲۰۰۷ اين گروه پس از يك درگيري كوتاه و خشونتآميز با گروه فتح به رهبري محمود عباس، حكومت درنوار غزه را در دست گرفت.
از زمان قدرت گيري حماس در نوار غزه، اسراييل با اعمال تحريم و محاصره اقتصادي رفتوآمد مردم و نقلوانتقال كالا به اين منطقه را بهشدت محدود كرده است. همزمان دولت مصر نيز مرزهاي جنوبي نوار غزه را مسدود كرد.
آزادي رفتوآمد- از زمان قدرت گيري گروه حماس در سال ۲۰۰۷ مصر مرزهاي خود را با نوار غزه مسدود كرده است
آزادي رفتوآمد و نقلوانتقال كالا به نوار غزه هميشه بسيار محدود بوده ولي از اواسط سال ۲۰۱۳ دولت مصر محدوديتهاي بيشتري را در گذرگاه مرزي رفح اعمال كرد و همزمان تونلهاي زيرزميني در مرزهاي مصر و غزه را كه براي قاچاق كالا از آنها استفادهميشد، مسدود كرد.
در نيمه اول سال ۲۰۱۳ هر ماه حدود ۴۰ هزار نفر از ساكنان غزه از گذرگاه مرزي رفح عبور ميكردند ولي در نيمه دوم آن سال اين تعداد به حدود ۹ هزاروپانصد نفر در ماه كاهش يافت.
با توجه به سختگيريهاي شديد براي رفتوآمد ساكنان غزه در گذرگاه مرزي ايرز در مرز اسرائيل، گذرگاه مرزي رفح درمرز با مصر به نقطه اصلي رفتوآمد مردم و انتقال كالا به نوار غزه بدل شده بود.
تحت تأثير تشديد محاصره نوار غزه تعداد تونلهاي قاچاق كالا در مرزهاي اين منطقه با خاك مصر افزايش يافت. از اين تونلها براي انتقال انواع كالاها به نوار غزه مثل مصالح ساختماني، مواد غذايي، سوخت، دام، پول نقد و حتي اسلحه استفادهميشود.
كاهش محاصره اقتصادي نوار غزه در تابستان سال ۲۰۱۰ باعث شد كه به شكل چشمگيري از تعداد اين تونلها كاسته شود و تعداد آنها از ۱۰۰۰ مورد به حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰ مورد كاهش يافت. قاچاقچيان روي انتقال مصالح ساختماني براي بخش خصوصي و همينطور سوخت و بنزين تمركز كردند كه قيمت آن در مصر ارزانتر از اسراييل است.
حمله با هدف بستن اين تونلها كه در ژوئن ۲۰۱۳ آغاز شد روند قاچاق كالاها را تقريباً متوقف كرد و باعث شد كه مصالح ساختماني بهشدت ناياب و قيمت مواد غذايي بهشدت افزايش يابد.
وضعيت اقتصادي- براي انتقال انواع كالاها از جمله مصالح ساختماني، مواد غذايي و حتي اسلحه تونلهايي در زيرنوار مرزي با مصر حفر شد
در مجموع وضعيت اقتصادي و معيشتي مردم ساكن نوار غزه به نسبت سالهاي دهه ۱۹۹۰ بدتر شده است. حدود ۲۱ درصد از مردم در فقر مطلق زندگي ميكنند و درآمد آنها كمتر از ۵۴۰ دلار در ماه است. درحاليكه ۷. ۸ درصد مردم ساكن در كرانه غربي رود اردن در فقر بهسر ميبرند.
نرخ بيكاري در نوار غزه حدود ۴۰ درصد است كه باز از مناطق فلسطيني كرانه غربي رود اردن بسيار بالاتر است. نگراني مهم در اين زمينه نرخ بيكاري در ميان جوانان است كه طبق آخرين آمارها بيش از ۵۰ درصد است.
وزارت اقتصاد دولت تحت كنترل حماس تخمين ميزند كه مسدود شدن تونلهاي انتقال كالا در سال ۲۰۱۳ حدود ۴۶۰ ميليون دلار به اقتصاد نوار غزه ضرر رسانده است. كاهش درآمد دولت از محل ماليات بر قاچاق كالا باعث شد كه حقوق ۵۰ هزار كارمند نهادهاي دولتي با تأخير پرداخت شود.
كاهش شديد مصالح ساختماني باعث شد كه قيمت اين مصالح بهشدت افزايش يابد و فعاليتهاي ساختماني كه حدود ۱۰ درصد از تمامي فرصتهاي شغلي را ايجاد ميكند وارد يك دوره ركود شود. همزمان كمبود سوخت باعث شد كه هزاران كارگر در رشتههاي كشاورزي، ماهيگيري و حملونقل كار خود را از دست بدهند.
آموزش- بسياري از كودكان نوار غزه درمدارسي درس ميخوانند كه توسط سازمان ملل متحد داير شده و اداره ميشوند
سيستم آموزشي نوار غزه با مشكلات فراواني روبهرو است. سازمان ملل متحد كه مديريت اكثر مدارس اين منطقه را برعهده دارد ميگويد كه براي تأمين نيازهاي آموزشي اين منطقه و با در نظر گرفتن نرخ رشد جمعيت تا سال ۲۰۲۰ به ۴۴۰ مدرسه جديد نياز هست.
در حال حاضر حدود ۷۰۰ مدرسه ابتدايي و متوسطه در غزه داير است كه روي همرفته ۴۶۳ هزار دانشآموز دارند. براي جبران كمبود مدارس، حدود ۶۷ درصد از مدارس دولتي و حدود ۷۱ درصد از مدارس سازمان ملل متحد دو شيفته هستند كه درنتيجه آن ساعتهاي تحصيل دانشآموزان كاهش مييابد. تعداد محصلان در هر كلاس بين ۴۰ تا ۵۰ نفر است.
اين عوامل باعث شده كه از تعداد روزها و ماههاي تحصيلي كاسته شود و به مرور تعداد بيشتري از نوجوانان ترك تحصيل كنند. آموزشهاي فوق برنامه مثل ورزش و يا حرفه و فن بسيار محدود است. با اين همه طبق آمارهاي رسمي ميتوان گفت كه درصد با سوادان در نوار غزه بسيار بالا و در ميان زنان حدود ۹۳ درصد و در ميان مردان ۹۸ درصد است. سيزده مدرسه در جوار حصار حائل و مرزي بين اسراييل و نوار غزه قرار دارند كه معمولاً صحنه درگيري بين نيروهاي اسراييلي و نيروهاي حماس است.
جمعيت- جمعيت برخي از اردوگاههاي پناهجويان ساكن نوارغزه از امكانات اوليه برخوردار نيستند
جمعيت ساكن نوار غزه تا پايان اين دهه ميلادي به دو ميليون و ۱۳۰ هزار نفر خواهد رسيد. اين باعث خواهد شد كه تراكم جمعيت كه در اين قلمرو كه در حال حاضر يكي از بالاترين رقمها در سطح جهان است افزايش يابد. بهطور متوسط در هر كيلومتر مربع از خاك غزه حدود چهار هزارو ۵۰۰ نفر زندگي ميكنند. انتظار ميرود كه اين رقم تا سال ۲۰۲۰ به پنج هزارو ۸۰۰ نفر در هر كيلومتر مربع افزايش يابد.
سازمان ملل متحد ميگويد كه نوار غزه با كمبود حداقل ۷۰ هزار واحد مسكوني روبهرو است. دليل كمبود مسكن رشد جمعيت و ويران شدن تعداد زيادي از خانه در نتيجه حمله زميني اسراييل به نوار غزه در پايان سال ۲۰۰۸ است. هنوز هم حدود ۱۲ هزار نفر از مردم غزه بهخاطر ويران شدن خانههايشان آواره هستند.
جوانان بين سن ۱۵ تا ۲۹ سال حدود ۵۳ درصد جمعيت را تشكيل ميدهند. با توجه به نرخ بالاي بيكاري اين وضعيت يك معضل بزرگ است. اگر اقتصاد منطقه رونق بگيرد نيروي كار فراواني موجود است. اما اگر چنين نشود وجود نيروي عظيم جوانان بيكار به معضلاتي مثل تنشهاي اجتماعي، خشونت و روي آوردن به تندروي منجر خواهد شد.
بهداشت و سلامت- كمبود سوخت و برق كار مراكز بهداشت و درمان را مختل كرده است
سازمان ملل متحد ميگويد كه شاخصهاي ي بهداشت در نوار غزه به كشورهاي با درآمد متوسط و بالا نزديك است اما با اين وجود كيفيت سيستم و امكانات بهداشتي بايد بهتر شود. به گفته اين نهاد اكثر مراكز بهداشتي در نوار غزه قادر نيستند درمان مناسب را در اختيار مردم قرار دهند و بايد امكانات آنها را روزآمد كرد.
به گفته سازمان ملل متحد پس از اعمال محدوديتهاي شديد مصر درنوار مرزي با غزه، دسترسي مردم به امكانات بهداشت و درمان كاهش يافته است.
مسدود شدن گذرگاه مرزي رفح باعث شده كه تعداد كمتري از بيماران بتوانند به مصر سفر كنند. در گذشته تعداد بيماراني كه هر ماه به مصر ميرفتند بالغ بر چهار هزار نفر بود ولي اكنون به ۳۰۰ نفر كاهش يافته است و فقط به بيماران بسيار جدي اجازه ورود به مصر دادهميشود. اين محدوديت باعث شده كه دارو و تجهيزات پزشكي كمتري به نوار غزه برسد. وزارت بهداشت نوار غزه در گذشته براي معالجه حدود ۲۰ درصد از بيماران و براي تأمين ۲۵ درصد از داروهاي مورد نياز خود به مصر وابسته بود.
از سال ۲۰۰۸ اسراييل تعداد بيماراني را كه ميتوانند وارد آن كشور شوند افزايش داده است.
اعمال محدوديت در مرز با مصر و كاهش سوخت و برق باعث شده كه در كار بيمارستانها و مراكز بهداشتي اختلال جدي به وجود بيايد. قطع مستمر و طولاني برق انجام معالجات را دشوار كرده و در بسياري موارد به تأخير مياندازد.
مواد غذايي- تا چندي پيش نوار غزه صنعت ماهيگيري پر رونقي داشت.
از سال ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۳ عدم اطمينان به امنيت غذايي در نوار غزه از ۴۴ درصد به ۵۷ درصد افزايش يافته است.
حدود هشتاد درصد از مردم ساكن نوار غزه به اشكال مختلف براي تأمين مواد غذايي مورد نياز خود كمك و يارانه دريافت ميكنند. اعمال محدوديتهاي اسراييل براي دسترسي مردم به كشاورزي و ماهيگيري به اين مشكل افزوده است.
طبق اين مقررات مردم غزه حق ندارند در يك نوار يك و نيم كيلومتري در جوار حصار مرزي با اسراييل كشاورزي كنند. تخمين زده ميشود كه اين محدوديت باعث شده كه در سال حدود ۷۵ هزار تن از توليدات كشاورزي كاهش يابد. بخش اعظم اين اراضي ممنوعه حاصلخيزترين زمينهاي كشاورزي نوار غزه هستند.
بهدنبال آتشبس نوامبر ۲۰۱۲ بين اسراييل و حماس محدوده مجاز براي ماهيگيري در سواحل غزه از سه به شش مايل دريايي افزايش يافت. اما در واكنش به شليك راكت از نوار غزه به سمت اسراييل اين محدوده هر از چند گاه يك بار به سه مايل دريايي كاهش يافته است. نيروي دريايي اسراييل به كرات به سوي كشتيهاي ماهيگيري كه به مرزهاي اين محدوده نزديك ميشوند و يا از آن عبور ميكنند تيراندازي ميكند. سازمان ملل متحد ميگويد كه اگر اين محدوديت لغو شود ماهيگيري ميتواند علاوه بر ايجاد اشتغال، يك منبع ارزان قيمت براي تأمين پروتئين مورد نياز مردم غزه باشد.
انرژي برق- قطع مستمر جريان برق در نوار غزه تماميبخشهاي زندگي روزانه را مختل ميكند
قطع جريان برق در نوار غزه دايمي است. بخش اعظم برق غزه از اسراييل تأمينميشود. علاوه بر آن يك نيروگاه محلي كوچك هم وجود دارد و ميزان كمي هم از مصر واردميشود. اما مجموعه آنها روي همرفته بسيار كمتر از نياز فعلي است.
اكثر خانهها موتور برق دارند ولي قيمت سوخت بسيار گران است. اعمال محدوديتهاي مصر باعث شده كه كار تنها نيروگاه توليد برق در غزه كه به گازوييل وارداتي از مصر وابسته است با مشكل روبهرو شود. پس از اتمام ذخيره سوخت در اواخر سال ۲۰۱۳ اين نيروگاه حدود ۴۵ روز بهطور كامل متوقف شد. اين وضعيت باعث شد كه در خدمات شهري مهم مثل كار مراكز بهداشتي، شبكههاي اصلي آبرساني و فاضلاب اختلالهاي جدي بروز كند.
پس از خريد سوخت از اسراييل با استفاده از كمكهاي نقدي دولت قطر اين نيروگاه كار خود را از سر گرفت. اما در ماه مارس ۲۰۱۴ نيز مدتي كار آن متوقف شد. در آبهاي درياي مديترانه و نزديك به سواحل غزه يك حوزه گاز طبيعي وجود دارد و به گفته سازمان ملل متحد در صورت بهرهبرداري از اين منابع گاز ميتوان تمام نياز انرژي نوار غزه را تأمين كرد و از محل فروش مازاد آن نيز بودجه طرحهاي توسعه را تأمين كرد.
آبرساني و فاضلاب- شبكه فاضلاب و انتقال سيلاب نوار غزه نتوانست بارانهاي شديد در ماه دسامبر ۲۰۱۳ را تحمل كند . در نوار غزه باران چنداني نميبارد و منابع آب زيرزميني آن فقط براي تأمين نيازهاي حداقل جمعيت كفاف ميدهد. نمك موجود در آب دريا به منابع آب زيرزميني اين منطقه نفوذ كرده و اكنون ناخالصي آن به سطح بالاتري از استانداردهاي آب آشاميدني رسيده است. فقط حدود پنج درصد از شبكه آبرساني غزه با استانداردهاي سازمان بهداشت جهاني انطباق دارند. طبق آمارهاي سازمان ملل متحد در سال ۲۰۱۳ حدود ۳۴۰ هزار نفر از مردم غزه مجبور بودند آبي را مصرف كنند كه حداقل كيفيت را ندارد. مديريت فاضلاب منطقه نيز يك معضل ديگر است. غزه براي تصفيه فاضلاب خود از تاسيساتي استفاده ميكند كه خيلي بيشتر از ظرفيت واقعي خود كار ميكنند و يا تاسيساتي هستند كه برا ي مصارف موقت ساخته شدهاند. به همين خاطر هر روزه حدود ۹۰ ميليون ليتر از آب آلوده به درياي مديترانه سرازيرميشود. اين آلودگي براي بهداشت جمعيت ساكن غزه و براي صنعت ماهيگيري آن مشكلات بزرگي ايجاد ميكند. در نوامبر ۲۰۱۳ تحت تأثير توقف تنها نيروگاه برق غزه كار مراكز تصفيه فاضلاب نيز مختل شد. اين مشكل باعث شد كه بخشي از فاضلاب به شبكه انتقال آب آشاميدني وارد شود و بخش ديگري از آن به شكل يك سيلاب گسترده منطقه را دربر بگيرد. اين وضعيت نگراني شديدي را در مورد بهداشت عمومي ايجاد كرد».
سايت راديو بي.بي.سي 6مرداد93