رویداد تاریخی ۱۷شهریور - کشتار مردم بی‌دفاع تهران به فرمان شاه خائن
۱۷شهریور سالروز قتل‌عام مردم تهران در دیکتاتوری سلطنتی در تظاهرات میدان ژاله در سال ۱۳۵۷ به دستور شاه خائن یادآور قتل‌عام آبان ۱۳۹۸ به حکم ولی‌فقیه ارتجاع
روز ۱۷شهریور ۱۳۵۷ شاه خائن برای حفظ دیکتاتوری منفور سلطنتی خود به مقابله با توده‌های به‌جان آمده و بپاخاسته پرداخت. شاه با توسل به قهر عریان دست به کشتار وسیعی زد. دیکتاتوری شاه با به صحنه آوردن هارترین نظامیان و مواجب‌بگیران خود مردم بی‌دفاع و بی‌سلاح را در میدان ژاله(شهدا) به گلوله بست تا به این وسیله بتواند انقلاب ضدسلطنتی را به محاق برده و سرکوب کند.
این‌روز به «جمعه سیاه» یا «جمعهٔ خونین» معروف شد.
شاه که پیش از آن شاهد اوجگیری تظاهرات مردم بود دست به تعویض دولت زده و جعفر شریف‌امامی را به‌عنوان «دولت آشتی ملی» روی کار آورد. شریف امامی برای مقابله با اوجگیری مخالفت‌ها، در شامگاه ۱۶شهریور در تهران و ۱۱شهر دیگر اعلام حکومت نظامی کرد. او در این راستا فرمانداری نظامی تهران را به ارتشبد غلامعلی اویسی، یکی از ژنرال‌های دست‌نشانده و سرکوبگر شاه واگذار نمود.
دیکتاتوری شاه که تا این تاریخ به هر مانوری دست‌زده بود تا مانع گسترش قیام مردمی گردد، با بی‌اثر دیدن تشبثاتش، چهرهٔ واقعی خود را آشکار ساخت. اویسی با استقرار واحدهایی از گارد ننگین جاویدان در معابر و گذرگاه‌های تهران، به‌خصوص در میدان ژاله ـکه از بقیهٔ نقاط تهران ملتهب‌تر بود- درصدد سرکوب مردم برآمد و سرانجام با دریافت فرمان آتش از شاه، به روی مردم آتش گشود.
جمعه خونین در میدان ژاله
اویسی در نخستین اعلامیهٔ فرمانداری نظامی اعلام کرد از ساعت ۶ صبح ۱۷شهریور به‌مدت ۶ماه حکومت نظامی دایر خواهد بود؛ اما مردم انقلابی تهران وقعی به حکومت نظامی و فرامین ژنرال‌های دیکتاتوری شاه نگذاشته و با مشت‌های گرهکرده و اراده‌هایی پولادین در نخستین ساعت‌های روز ۱۷شهریور دست به راهپیمایی زدند.
همان‌طور که در عکس‌های مربوط به کشتار «جمعهٔ خونین» دیده می‌شود، در اثر آتش متراکم گارد جنایتکار جاویدان شاه، صدها تن از هموطنان ما به خاک غلتیدند و خون پاک‌شان میدان ژاله و خیابان‌های منتهی به آن را گلگون کرد. این کشتار عظیم، خشم ملت را بیش از پیش شعله‌ور ساخت و به سرنگونی دیکتاتوری شاه سرعت بخشید. به این ترتیب انقلاب ضدسلطنتی مردم ایران در مداری نوین قرار گرفت.
سکوت معنی‌دار خمینی در قبال کشتار جمعه خونین
با این‌که تعداد بسیاری از مردم تهران و از جمله زنان و حتی کودکان در این کشتار سبعانه به خاک و خون غلتیدند، اما خمینی که آن زمان در نجف بود، از ترس، سکوت اختیار کرد و به‌مدت ۴روز هیچ واکنشی نشان نداد. او حتی پیام تسلیت هم برای خانواده شهیدان نفرستاد. بعد از آن‌که «دارها برچیده و خون‌ها شسته شدند» ـ اما همین که جوانان خشمگین و مردم انقلابی، مقاومت را در ابعاد گسترده‌تر ادامه دادند و با تظاهرات وسیع در بهشت زهرا و مقابل پزشکی قانونی و در مراسم‌های پرشور تشییع جنازه شهیدان‌شان، نشان دادند که مرعوب حکومت نظامی شاه نشده‌اند ـ خمینی بار دیگر به موج‌سواری پرداخت و با ۴روز تأخیر پیام فرستاد.
به گزارش شاهدان عینی:
حدود ساعت ۳۰: ۷ یکی از فرماندهان نیروهای نظامی که بخشی از میدان را گرفته بودند با بلندگوی دستی از جمعیت خواست تا متفرق شوند. فرمانده در سخنانش گفت که دولت از ساعت ۱۲ شب در تهران حکومت نظامی اعلام کرده و تجمع بیش از ۳نفر ممنوع است. حدود ۱۰دقیقه بعد آن سخنان را تکرار کرد اما جمعیت وقعی ننهاد. همان فرمانده فرمان آماده‌باش به نیروهای تحت‌امرش را صادر کرد. حدود ساعت ۴۵: ۷دقیقه صبح بود که فرمان شلیک داده شد. تصور آن بود که شلیک هوایی است، عده‌یی روی شکم خوابیدند و آنها که تیر خوردند هم به زمین افتادند، اما فریاد سوزش و درد تیرخورده‌ها وضعیت را عوض کرد. دیگر کسی نخوابیده بود، همه برخاسته بودند. عده‌یی به فکر نجات مجروحان بودند، برخی شهیدان را روی دوش گرفتند و بسیاری در بهمن روییدند.
فرمانداری نظامی تهران آمار ۸۷کشته و ۲۰۵مجروح را تأیید کرد. میشل فوکو فیلسوف فرانسوی که برای پوشش دادن وقایع انقلاب در یک روزنامه ایتالیایی به محل حوادث رفته بود مدعی شد که ۴۰۰۰تن در این روز هدف گلوله قرار گرفتند.
پیام رادیویی مسعود رجوی ـ ۱۷شهریور ۱۳۶۱
هموطنان عزیز مردم آگاه و آزاده ایران سالروز کشتار خونین ۱۷شهریور باردیگر یادآور نهایت آمادگی خلق قهرمانیست که برای پایان دادن به اختناق و اسارت سوگند خورده است چنان که می‌دانید در این روز هزاران هزار زنان و مردان غیور ما در برابر ارتش شاه سینه سپرکرده و خون‌بهای آزادی را به اعلاء درجه پرداختند اگر چه مرتجعین زبون و بزدلی که بعداً به قدرت خزیده و هنوز نیز تلاش می کنند تا این روز تاریخی را به نام خود به ثبت دهند پیشاپیش هر گونه تظاهرات در هفدهم شهریور ۱۳۵۷ را ممنوع اعلام کرده بودند. اما بههرحال این مقاومت انقلابی و فداکاری درخشان توده‌های مردم ما در این روز تاریخی بار دیگر ثابت کرد که وقتی خلقی اراده کند، بر زنجیرهاست که پاره شوند و بر شب است که پایان پذیرد.