محمد داوودزاده لولویی؛ داستان ترور و درس‌هایی که اروپا آموخت
ایران وایر ـ سه‌شنبه, ۱۸ مه ۲۰۲۱ کامبیز غفوری
روز ۲۸ سپتامبر ۲۰۱۸ یک خبر فوری در اختیار خبرنگاران کشورهای شمال اروپا قرار گرفت: «پلیس دانمارک در عملیاتی که از جنگ جهانی دوم به بعد بی‌سابقه شمرده می‌شود، تمامی مرزهای زمینی و دریایی خود را بسته است
پلیس در اعلام عمومی گفت که به دنبال بازداشت سرنشینان یک اتومبیل ولوو به اتهام «جرائم خطرناک» است و فعلا چیز بیشتری نمی‌تواند بگوید.
جزئیات این عملیات را که در روزهای بعد منتهی به بازداشت یک شهروند ایرانی-نروژی به اسم «محمد داوودزاده لولویی» و محکومیت او به اتهام‌های تروریستی شد، در این گزارش خواهید خواند.
***
سال ۲۰۱۸ میلادی برای نیروهای اطلاعاتی جمهوری اسلامی سال بدی بود. در بهار آن سال اسرائیل در یک عملیات که به فیلم‌های جیمز باند شباهت داشت، انبوهی از اسناد برنامه اتمی ایران را به وزن نیم تُن، تنها در شش ساعت و ۲۹ دقیقه از پایتخت ایران ربود.
در تابستان اسدالله اسدی، دیپلمات جمهوری اسلامی به خاطر اقدام به بمب‌گذاری در همایش سالانه سازمان مجاهدین خلق بازداشت و در نهایت به ۲۰ سال زندان محکوم شد.
اما در پاییز، نیروهای امنیتی کشورهای فنلاند، سوئد، دانمارک و نروژ در حال آماده‌باش برای کشف و خنثی‌سازی یک عملیات دیگر بودند.
گزارشی موثق به سرویس‌های امنیتی اروپا رسیده بود که ایران در انتقام حمله تروریستی به رژه اهواز در ۲۲ سپتامبر ۲۰۱۸ قصد دارد به «جنبش مبارزه عربی برای آزادی اهواز» معروف به «النضال» در خاک دانمارک ضربه بزند.
بلافاصله بعد از حمله اهواز، یک شهروند ایرانی-نروژی به نام «محمد داوودزاده لولویی» مأمور شد تا اطلاعات امنیتی را درباره «حبیب جَبُر»، یکی از سران گروه، به‌روز کند. او شخصاً وارد عمل شد و اطلاعاتی را در مورد جبر و همسرش در دانمارک جمع‌آوری کرد.
حبیب جبر، ساکن دانمارک
در حالی که لولویی سرگرم عکسبرداری از خانه جبر و راه‌ها و جاده‌های منتهی به آن بود، مأموران امنیتی دانمارک او را زیر نظر داشتند. لولویی به نروژ بازگشت، یک بلیت هواپیما خرید و به مقصد ایران پرواز کرد. سرنخ موقتاً گم شد اما مأموران امنیتی اروپا می‌دانستند که قرار است گروهی حبیب جبر را ترور کنند؛ اما چه کسانی و در چه زمانی؟ هیچ‌کس نمی‌دانست!
مأموران پلیس امنیت سوئد، نروژ و دانمارک در سطح بالای امنیتی هرگونه تحرک را زیر نظر داشتند تا تروریست‌های ناشناس را پیش از انجام عملیات دستگیر کنند.
از زمین و هوا و دریا به دنبال یک اتومبیل مشکی
نیروهای امنیتی کشورهای شمال اروپا، به‌ویژه دانمارک، در حالت آماده‌باش کامل بودند. بعد از ظهر روز ۲۸ سپتامبر ۲۰۱۸ ناگهان به پلیس خبر رسید که یک خودرو ولوو V90 مشکی به شماره پلاک ZBP-546 که از فرودگاه مالمو دزدیده شده بود، با سه سرنشین به سرعت به سمت دانمارک در حرکت است.
پلیس دانمارک با انتشار بیانیه‌ای از شهروندان خواست تا اگر خودرویی با این مشخصات دیدند، با پلیس تماس بگیرند و به هیچ وجه نزدیک این اتومبیل نشوند. در این بیانیه قید شد که سرنشینان ممکن است با «جرایم جدی» مرتبط باشند و پلیس فعلا بیش از این نمی‌تواند چیزی بگوید.
هم‌زمان، //www.google.com/maps/place/%C3%98resund+Bridge/@55.5695906,12.8396169,15.53z/data=!4m5!3m4!1s0x4653a7023a051afb:0xbc0e93c11c372873!8m2!3d55.5706287!4d12.8486371">پل اورسوند Oresund میان سوئد و دانمارک با تدابیر امنیتی ویژه بسته شد
پل اورسوند شهر مالمو در سوئد را به کپنهاگ، پایتخت دانمارک، وصل می‌کند
اما این تنها پل اورسوند نبود که بسته شد. پلیس دانمارک طی عملیاتی که از جنگ جهانی دوم به بعد بی‌سابقه بود، خروج تمام شناورها از بندرها را ممنوع کرد، مرزهای زمینی را تحت کنترل درآورد و جاده محل اتصال جزایر «فونن» و «زیلاند» را مسدود کرد.
«هانس یورگن بونیچسن»، رئیس پیشین عملیات در سرویس اطلاعات و امنیت دانمارک (PET) به رسانه‌های محلی گفت که در طول ۴۱ سال خدمت در پلیس دانمارک، هرگز با چنین عملیاتی روبه‌رو نشده بود.
ایست بازرسی پلیس دانمارک روی پل اورسوند میان سوئد و دانمارک؛ Nils Meilvang/Ritzau Scanpix
سرانجام پلیس دانمارک در این عملیات گسترده، به کمک بسیج نیروهایش، سگ‌های بمب‌یاب، گشتی‌ها و هلی‌کوپترها، خودروی ولوو را پیدا کرد. اما نتیجه این بازداشت، آب سردی روی پلیس ضدتروریسم و سرنشینان اتومبیل ریخت!
بدشانس‌ترین مجرمان دنیا
حساسیت بالای مساله ترور باعث شده بود تا سرقت اتومبیل ولوو از سوئد و حرکت پرشتاب آن به سمت دانمارک، باعث واکنش پرقدرت و سریع سرویس امنیتی این کشورها شود.
وقتی ده‌ها نیروی پلیس مجهز به انواع تجهیزات حفاظت شخصی و بمب‌یاب، از چهار جهت خودروی ولوو را محاصره کردند، رنگ سرنشینان پرید! آن‌ها هیچ ارتباطی به تروریست‌های اصلی نداشتند. چند دزد جوان معمولی و خرده‌پا بودند که در دقایق نخست نمی‌فهمیدند چرا این همه نیرو برای دستگیری‌شان آمده است.
یورگن برگن اسکو»، بازرس پلیس کپنهاک، به خبرنگاران گفت که خودروی ولوو با آن «جرم خطرناک» مرتبط نبوده است. او افزود: «آن‌ها بدشانس‌ترین مجرمان دنیا بودند.»
بازرس اسکو گفت که جان یک یا چند فرد مقیم در دانمارک در خطر بوده است
بازرس اسکو با تأکید بر این‌که پلیس همیشه می‌بایست بدترین سناریو را در نظر بگیرد، گفت که خطر، جان اشخاصی را در دانمارک تهدید می‌کند و پلیس مراقب آن‌هاست.
هرچند بازرس پلیس در آن روز نام آن افراد را نگفت، اما مجرمان واقعی متوجه شدند که پلیس از عملیات خبر دارد و برای مقابله آماده است. این گاف پلیس دانمارک، تروریست‌های عملیاتی را محتاط کرد تا به سلول‌های خفته خود بازگردند.
در انتظار هماهنگ‌کننده ترور
با این که عاملان ترور مخفی شدند، اسناد و مدارک کافی از طرح ترور در اختیار پلیس کشورهای شمال اروپا بود. همان منبعی که شرح جزء به جزء عملیات اسدی را پیش از انجام در اختیار نیروهای امنیتی اروپای مرکزی گذاشته بود، نام محمد داوودزاده لولویی را با شرح ارتباط‌ها و عملیاتش به نیروهای امنیتی شمال اروپا لو داد.
روز ۲۱ اکتبر ۲۰۱۸ لولویی با پروازی از مبدأ تهران در فرودگاه یوتبوری (گوتنبرگ) سوئد فرود آمد و بلافاصله به دست مأموران SÄPO سرویس امنیتی این کشور دستگیر شد. او که انتظار نداشت دادستان‌ها مدرکی داشته باشند، از هرگونه طرح ترور اظهار بی‌اطلاعی کرد.
مدارک، از جمله فیلم‌های گرفته‌شده از او و محتوای تماس‌های داوودزاده لولویی با فردی به نام «سجادی» که مسوول عملیات در ایران خوانده شده، باعث شد که نروژ به عنوان کشوری که لؤلؤیی شهروند آن است، با انتقال او به دانمارک برای محاکمه موافقت کند. سوئدی‌ها لؤلؤیی را به دانمارک تحویل دادند تا روند محاکمه‌اش آغاز شود. درباره لؤلؤیی در ادامه گزارش بیشتر خواهید خواند.
بازداشت لولویی اما واکنش تند کشورهای آرام شمال اروپا و متحدان آن‌ها را به دنبال داشت.
واکنش‌های بین‌المللی به طرح ترور در خاک دانمارک
بلافاصله پس از بازداشت لولویی، «لارس راسموسن»، نخست‌وزیر وقت دانمارک، در توییتی نوشت «کاملا غیر قابل قبول است که ایران یا هر کشور خارجی دیگر برای قتل افراد در خاک دانمارک طرح‌ریزی کند.» او وعده داد که برای اقدام‌های بعدی علیه ایران با سایر کشورهای اتحادیه اروپا گفت‌وگو خواهد کرد.
دانمارک سفیر خود در تهران را فراخواند و «آندرس ساموئلسن»، وزیر خارجه دانمارک، «مرتضی مرادیان»، سفیر جمهوری اسلامی در کپنهاگ را احضار کرد. ساموئلسن در بیانیه‌ای با ابراز خشم از اقدام جمهوری اسلامی برای ترور در خاک اروپا، ابعاد این موضوع را فراتر از بیان توصیف کرد و گفت که بسیار شفاف به سفیر حکومت ایران در این باره هشدار داده شده است. وزیر خارجه دانمارک همچنین وعده داد که تحریم‌هایی علیه حکومت ایران در اروپا وضع خواهد شد.
آندرس ساموئلسن، وزیر خارجه دانمارک در کنفرانس خبری‌اش جمهوری اسلامی را به طرح‌ریزی ترور در خاک دانمارک متهم کرد
او همچنین در توییتی به زبان دانمارکی برای مخاطبان داخلی‌اش وعده داد که ایران واکنش مناسبی دریافت خواهد کرد.
واکنش محکم کشورهای شمال اروپا بسیار مهم بود. وزرای خارجه فنلاند، نروژ، سوئد، دانمارک و ایسلند در نروژ گرد هم آمدند و در بیانیه‌ای با وعده‌ی این‌که «شانه به شانه در برابر تهدید علیه جوامع یکدیگر می‌ایستند»، گفتند که اطلاعات نگران‌کننده دانمارکی‌ها درباره اقدام جمهوری اسلامی برای ترور در خاک دانمارک را بسیار جدی می‌گیرند و تهدید مشترک تلقی می‌کنند.
هم‌زمان، «ترزا می»، نخست‌وزیر وقت بریتانیا، در دیدار با همتای دانمارکی خود برای رویارویی با فعالیت‌های مخرب جمهوری اسلامی ابراز همبستگی کرد.
نخست‌وزیران دانمارک و بریتانیا درباره اقدام جمهوری اسلامی برای ترور در دانمارک گفت‌وگو کردند/ از حساب توییتری نخست‌وزیر دانمارک
در آن سوی اقیانوس اطلس، دولت «دونالد ترامپ» در کاخ سفید بر سر کار بود و سیاست فشار حداکثری را بر جمهوری اسلامی دنبال می‌کرد. مایک پمپئو، وزیر خارجه وقت ایالات متحده در توییتی بازداشت لولویی را به دولت دانمارک تبریک گفت و نوشت «حدود ۴۰ سال است که اروپا هدف حملات تروریستی تحت حمایت ایران بوده است. ما از متحدان و شرکای خود می‌خواهیم که در تمامی ابعاد با تهدید علیه صلح و امنیت از جانب ایران مقابله کنند.»
محمد داوودزاده لولویی کیست؟
بر اساس اطلاعاتِ اسناد هویت نروژیِ محمد داوودزاده لولویی، او متولد ۱۹۷۹ میلادی، مقارن با ۱۳۵۷/۱۳۵۸ است. عده‌ای از شهروندان ایرانی مقیم نروژ گفته‌اند که تحت عنوان پناهنده سیاسی به نروژ آمده بود. از این حیث، پرونده او مشابه سه همدست «اسدالله اسدی»، دیپلمات زندانی جمهوری اسلامی است که در بلژیک با جرائم تروریستی به حبس‌های طویل‌المدت محکوم شدند.
داوودزاده لولویی متولد شهر اهواز است اما دوران نوجوانی و دانشگاه را در اصفهان گذراند. او مدرک مهندسی کامپیوتر، گرایش نرم‌افزار را از دانشگاه صنعتی اصفهان دریافت کرد. در تابستان سال ۲۰۰۴، کارشناسی ارشد خود را با ارائه تز «تحقیق درباره متدولوژی موتورهای جست‌وجو» از همین دانشکده اخذ کرد.
به محض فارغ‌التحصیلی از دانشگاه، تا تابستان سال ۲۰۰۸ میلادی در «شرکت تولیدی قطعه‌کاران» در منطقه صنعتی اشترجان اصفهان مشغول به کار شد.
محمد داوودزاده لولویی
سال ۲۰۰۸ ناگهان به نروژ رفت و بنا بر اظهارات چند منبع مقیم اسلو، از آن‌جا تقاضای پناهندگی سیاسی کرد. داوودزاده پس از ورود به نروژ، مدتی را به تلاش برای ارتباط‌گیری جداگانه با گروه‌های گوناگون مخالف جمهوری اسلامی، از جمله سازمان مجاهدین خلق، پادشاهی‌خواهان و احزاب چپ گذراند اما هیچ‌کدام از این گروه‌ها دید چندان مثبتی به او نداشتند. گذر زمان نشان داد که این تردید بی‌اساس نبوده است زیرا تنها چند سال زمان لازم بود تا سر و کله او در سفارت جمهوری اسلامی در اسلو پیدا شود.
بر مبنای یک رزومه کاری که داوودزاده لولویی برای کاریابی در نروژ تنظیم کرده بود، او چهارماه در شرکت «آوینت» نروژ به کارآموزی پرداخت و از ژانویه ۲۰۱۱ سرپرستی یک گروه برنامه‌نویس را برای توسعه وب‌سایت سفارت جمهوری اسلامی ایران در نروژ بر عهده گرفت.
در سال‌های بعد او با چند شرکت که در ایران قرار داشتند، همکاری کرد و در پروژه‌ای نیز با «شرکت صنایع هواپیماسازی ایران» همکاری کرد.
داوودزاده از زمانی که تابعیت و گذرنامه نروژی‌اش را گرفت، بارها به ایران سفر کرد. یکی از کارهایی که داوودزاده انجام می‌داد، پوشش «فرهنگی» داشت. او از هنرمندان و نوازندگان ایرانی برای اجرای کنسرت در نروژ دعوت می‌کرد، مسابقات ورزشی مشترک می‌گذاشت و از این طریق سعی می‌کرد هم به نروژی‌ها و هم به ایرانیان مقیم این کشور نزدیک شود.
در صف نخست میهمانی سفارت
داوودزاده لولویی در فعالیت‌های دیگری نیز دخیل بود. او تلاش کرد تا با تأسیس شرکت‌ها و نهادهایی، هم وارد معاملات تجاری شود و هم شخصیت‌های نروژی را به سمت سفارت جمهوری اسلامی جلب کند.
او مدیر مؤسسه «مرکز تجارت کشورهای شمال اروپا» به شماره ثبت ۹۱۶۷۴۷۹۲۶ و مدیر «انجمن دوستی ایران و نروژ» به شماره ثبت ۹۱۹۶۶۳۲۳۵ بود. انجمن دوستی ایران و نروژ که گروهی از سیاستمداران نروژی را جذب کرد، مدتی به طور غیررسمی فعالیت می‌کرد. این انجمن در سال ۲۰۱۷ اعلام موجودیت کرد و در سال ۲۰۱۸، چند ماه پیش از بازداشت لولویی ، به ثبت رسمی رسید.
شبکه NRK نروژ پس از بازداشت محمدداوودزاده لولویی فیلمی را منتشر کرد که نشان می‌دهد او در میهمانی نوروز ۱۳۹۷ سفارت جمهوری اسلامی در اسلو، در ردیف جلو، بخش ویژه میهمانان سفیر جمهوری اسلامی نشسته است. در کنار او چند سیاستمدار نروژی از جمله «پر ساندبرگ» وزیر مستعفی شیلات نروژ و شریک ایرانی زندگی‌اش «بهاره لتنس» که او نیز تحت عنوان «پناهنده» به نروژ رفته بود، نشسته‌اند. ساندبرگ در همان سال به خاطر رسوایی در سفر با دوست‌دخترش به ایران بدون اطلاع مقام‌های نروژی، در سال ۲۰۱۸ مجبور به استعفا شد. در برنامه شبکه NRK، از آن‌جایی که در آن زمان داوودزاده هنوز متهم بود و محکوم نشده بود، چهره‌اش شطرنجی شده است.
اما اصل این فیلم را نخستین بار «رادیو راه ابریشم» نروژ پخش کرد. در این فیلم، چهره محمد داوودزاده لولویی در چند موقعیت به وضوح نشان داده می‌شود.
محمد داوودزاده لولویی، رو به دوربین در حال صحبت با «پر ساندبرگ» در ردیف جلوی برنامه نوروز ۱۳۹۷ سفارت جمهوری اسلامی در اسلو دیده می‌شود
سپتامبر ۲۰۱۸، زمانی‌که سرویس‌های امنیتی جمهوری اسلامی تصمیم گرفتند در واکنشی سریع به عملیات ترور و حمله به رژه اهواز، اطلاعات خود را برای ترور چهره‌های «النضال» به‌روز کنند، محمد داوودزاده لولویی برای هماهنگی و ارائه یک گزارش فوری از شرایط، انتخاب شد. او در حالی مأموریت خود را آغاز کرد که چشم‌هایی مشغول پاییدنش بودند.
موساد، بلای جان جمهوری اسلامی
در گزارش «دیپلمات بمب‌گذار، دفترچه‌های مرموز و خواب‌های آشفته» که در ایران وایر منتشر شد، نوشتم که اطلاعات منجر به رهگیری و بازداشت اسدالله اسدی، دیپلمات جمهوری اسلامی، بر مبنای مدارکی ارائه شده بود که موساد در اختیارشان گذاشته بود.
آن‌ها می‌دانستند که اسدالله اسدی قرار است یک دستگاه انفجاری را به دست چند عامل در اروپا برساند، اما نمی‌دانستند این بمب چگونه به دست خودِ اسدی خواهد رسید.
سرویس جاسوسی اسرائیل در سال ۲۰۱۸ چند ضربه بزرگ به رقبای خود در جمهوری اسلامی وارد کرد. بعد از سرقت اسناد اتمی و اطلاعات مربوط به بازداشت اسدی و همدستانش، ارائه اطلاعات عملیات لولویی به دانمارکی‌ها، ضربه سنگینی محسوب می‌شد.
«هانس یورگن بونیچسن»، مدیر پیشین سرویس اطلاعات و امنیت دانمارک PET در تأیید وثوق اسناد و مدارک، به شبکه دانمارکی DR گفت به‌ندرت اتفاق می‌افتد که یک سرویس اطلاعاتی علیه سرویس کشور دیگری چنین ادعایی را بکند چون می‌تواند عواقب سنگینی در روابط بین‌الملل داشته باشد. با این حال، او گفت که این اسناد به قدری محکم‌اند که PET حاضر شده چنین موضوعی را علنی کند.
محکومیت لولویی به هفت سال زندان و تأیید آن در دادگاه عالی دانمارک، نشان داد که چنین مدارکی وجود داشته‌اند. البته لولویی همانند «مهرداد عارفانی» و «نسیمه نعامی» که در دادگاه‌های بلژیک اتهام‌های خود را رد کردند، با وجود شواهد حاضر به قبول جرم خود نشد.
گرچه اسرائیلی‌ها با سیاست همیشگی «نه تأیید، نه تکذیب» درباره ارائه اسناد به سرویس امنیتی دانمارک اظهار نظر نکردند، اما شبکه تلویزیونی کان اسرائیل به نقل از منابع خود تأیید کرد که اطلاعات منجر به بازداشت لولویی را موساد در اختیار اروپایی‌ها قرار داده است.
می‌گویند «بین خودتان دعوا کنید»؛ آیا ممکن است؟
محمد داوودزاده لولویی تنها فرد دستگیرشده در پرونده نیست. اعضای النضال که هدف این حمله بودند نیز به اتهام حمایت و تأمین مالی ترور در خاک ایران و همچنین جاسوسی به نفع عربستان سعودی تحت پیگرد قانونی قرار گرفته‌اند.
«سوئرن هاربو»، دادستان دانمارکی گفته است که این محاکمه‌ها «پیامی قدرتمند به سرویس‌های جاسوسی خارجی» است که درگیری بین خود را به خاک ما نیاورند.
اما روند وقایع نشان می‌دهد که سیاست دهه‌های گذشته برخی سیاستمداران اروپایی برای چشم‌بستن بر روی نقض حقوق بشر از سوی حاکمان خودکامه خاورمیانه و «مساله داخلی» یا «منطقه‌ای» دانستن ترور و آدم‌کشی در کشورهایی مانند ایران، روزی گریبان متساهلان را در اروپا نیز خواهد گرفت.
حقوق بشر امری جهانشمول است و یا برای همه هست، یا هیچ‌کس از عواقب نقض آن در امان نیست، حتی اگر در امن‌ترین نقاط جهان باشد. در سال‌های اخیر با رشته ترورهای جمهوری اسلامی در خاک اروپا، برخی سیاستمداران اروپایی این درس را آموخته‌اند.