ايران - مجازات مضاعف يك زن - مقاله اي از لوموند (فرانسه) در باره فيلم مستند اعدام ريحانه جباري
مجازات مضاعف یک زن ایرانی
«در سال 2014، سرگذشت ریحانه جباری که در سن 26 سالگی به اتهام کشتن مردی که تلاش کرده بود به او تجاوز کند، به اعدام محکوم شده بود، از آنجا که به درستی بیانگر مجازات مضاعفی بود که زنان ایرانی هنگام دفاع از خود در برابر مردان متجاوز متحمل می شوند، در سراسر جهان توجهات گسترده ای برانگیخت. فیلم "هفت زمستان در تهران" ساخته استفی نیدرتسول Steffi Niederzoll، کارگردان آلمانی، که برای نمایش در بخش پرسپکتیو سینمای آلمان (Perspektive Deutsches Kino) جشنواره فیلم برلین انتخاب و برنده جایزه بهترین فیلم در این بخش شده، سرگذشت تراژیک این زن جوان قهرمان را شرح می دهد که حتی در زندان نیرو و شهامت آن را یافته بود تا از حقوق هم بندی های خود دفاع و برای بهبود شرایط حبس مبارزه کند.
ریحانه جباری متولد 6 نوامبر1987، در تهران در خانواده ای روشن بین در کنار دو خواهر، مادر خود شعله پاکروان و پدر فریدون جباری بزرگ شد. او که دانشجوی رشته کامپیوتر (انفورماتیک) بود، به طور نیمه وقت به عنوان دکوراتور داخلی کار می کرد. در ژوئیه 2007 او با یک مشتری در آپارتمانی که قرار بوده نوسازی شود قرار ملاقات می گذارد، اما این قرار شغلی تله ای بیش نبوده و مرد مالک آپارتمان به نام مرتضی سربندی تلاش کرده به او تجاوز کند. اما ریحانه یک کارد آشپزخانه بدست آورده با آن ضرباتی بر مرد متجاوز وارد می آورد که کمی بعد بر اثر جراحات وارده جان می سپارد. مرتضی سربندی در اصل یک مأمور سابق سرویس های مخفی امنیتی بوده است.
ریحانه جباری شب بعد بازداشت شد و چند هفته را بدون حق تماس با خانواده یا داشتن وکیل در بازداشت گذراند و از آنجا که زندانبانان او را تهدید کردند که یکی از خواهرانش را بازداشت و شکنجه خواهند کرد، او را وادار به اعترافات ساختگی می کنند و حدود یک سال بعد حسب قانون قصاص به اعدام محکوم می شود.
ریحانه جباری مجموعا هفت سال در زندان بود و همزمان افکار عمومی به طور گسترده ای برای یاری رساندن به او بسیج شد. اما این تلاشها به نتیجه نرسید و ریحانه جباری روز 25 اکتبر 2014 اعدام شد. یکی از آخرین تصاویر فیلم چهره مادر او را نشان می دهد که در اتوموبیل خود که در برابر زندان متوقف است تا آخرین لحظه امیدوار بوده که دخترش از مرگ نجات یابد.
خانم کارگردان آلمانی در واقع با کشف این ویدیوی تکان دهنده بود که توانست با نزدیکان ریحانه آشنا شود و تماس بگیرد. در این بین مادر ریحانه که به خاطر فعالیت علنی در مخالفت با مجازات اعدام با خطر زندان و شکنجه مواجه بود و دو دختر او در آلمان مستقر شدند و خانم استفی نیدرتسول توانست با آنها دیدار کند. تنها پدر خانواده که نتوانسته گذرنامه بگیرد، هنوز در ایران زندگی می کند.
فیلم که با تصاویری تکان دهنده و موجز تهیه شده، سرگذشت ریحانه را از چند زبان به شکل شهادت های اعضاء خانواده، وکیل مدافع و یک زن زندانی سابق که ریحانه او را زیر بال و پر خود گرفته بوده، شرح می دهد. این شهادتها افشاگر توطئه ساخته و پرداخته مقامات است تا این زن جوان را به روابط نامشروع خارج از ازدواج بدون رابطه جنسی متهم و به روایت او از واقعیت موضوع بی اعتنایی کنند. در نقطه ای حتی به او گفته شده که بجای دفاع از خود باید اجازه می داده تجاوز انجام شود و بعد شکایت می کرده است.
از ریحانه در فیلم تنها چند عکس از آرشیوها می بینیم، اما همچنین صدای او را می شنویم که مادرش پس از زندانی شدن او گاه گاه موفق می شده ضبط کند و همچنین صدای زر امیر ابراهیمی، بازیگر ایرانی سینما که در فرانسه پناهنده است [زر امیرابراهیمی در جشنواره سینمائی اخیر کن در فرانسه برای فیلم "شب های مقدس" برنده جایزه بهترین بازیگر زن شد]. در این فیلم مستند که تماما در آلمان ساخته شده، به دلیل عدم دسترسی به اماکن واقعی دکورسازی شده است : ماکت دادگاه محل محاکمه، ماکت دیگری که خوابگاه زندان را با چندین ردیف تخت های خواب سه طبقه نشان می دهد. تهیه کنندگان فیلم همچنین از کمک بسیاری از ایرانیان "ناشناس" – که در پایان فیلم از آنها سپاسگزاری شده – برخوردار شده اند، از جمله اشخاصی که از اماکنی در تهران، از جمله و بخصوص آپارتمانی که ریحانه جباری در آن مورد تعرض قرار گرفت، فیلمبرداری کرده اند.»
هفت زمستان در تهران (SEPT HIVERS à Téhéran)، محصول مشترک فرانسه و آلمان (یک ساعت و 37 دقیقه) به کارگردانی استفی نیدرتسول و صدای زر امیرابراهیمی، از روز چهارشنبه 29 مارس در چند سینمای فرانسه به روی اکران می رود.