اشتوتگارتر سايتونگ ـ رضا پهلوی: پسر شاه به‌عنوان جایگزینی برای ملاها ـ این یک توهم است.
پسر شاه، رضا پهلوی، خود را در غرب به‌عنوان گزینه‌ای برای دوران پس از ملاها تبلیغ می‌کند. عکس: AP
23.07.2025
رضا پهلوی روز شنبه میزبان کنفرانسی در مونیخ خواهد بود، جایی که می‌خواهد خود را به‌عنوان گزینه‌ای برای قدرت در دوران پس از تغییر رژیم معرفی کند.
نوبرت والت ـ Norbert Wallet
در این روزها سیاست ایران دوباره به کانون توجه بازگشته است. روز جمعه، نمایندگان فرانسه، بریتانیا و آلمان در استانبول با ایران درباره آینده برنامه هسته‌ای تهران مذاکره خواهند کرد. اما امروز، پنج‌شنبه، در برلین کنفرانسی با حضور کارشناسان بین‌المللی برگزار می‌شود تا واکنش‌های احتمالی ایران به حمله نظامی آمریکا علیه تأسیسات هسته‌ای بررسی شود. سومین نشست در این مجموعه موقعیتی ویژه دارد: رضا پهلوی، پسر شاه، برای روز شنبه به یک «کنفرانس همکاری ملی برای نجات ایران» در مونیخ دعوت کرده است.
تصویر نادرست از پدر
پسر ۶۴ ساله شاه اخیراً در صحنه بین‌المللی توجه بیشتری را به خود جلب کرده است. با ضعف آشکار رژیم تهران، چشم‌انداز تغییر حکومت در ایران واقع‌بینانه‌تر شده است. اما در محافل دیپلماتیک غربی این نگرانی وجود دارد که پس از سرنگونی احتمالی حکومت ملاها، یک خلأ قدرت و بی‌ثباتی در ایران ایجاد شود. برخی مایل‌اند دست‌کم بررسی کنند که آیا پسر شاه می‌تواند گذار باثباتی را تضمین کند یا نه. آیا او از عهده این کار برمی‌آید؟
پاسخ طعنه‌آمیز به این سؤال این است: او که با سرکوب آشناست! پدرش، شاه، در جهان غرب چهره‌ای داشت که گویا کشور را به سوی مدرنیته هدایت کرده است. روزنامه‌های زرد دنیا که خانواده‌اش در آن‌ها جایگاه ثابتی داشتند، اغلب از اشاره به روی دیگر سکه چشم‌پوشی می‌کردند: سرکوب بی‌رحمانه هرگونه مخالفت با حکومت، ممنوعیت تمام احزاب رقیب، و زندانی کردن هزاران زندانی سیاسی.
نکته جالب توجه این است که پسر شاه که آموزش خلبانی جنگنده را در پایگاه نیروی هوایی ریس در لوباک، تگزاس، و تحصیل علوم سیاسی را در دانشگاه کالیفرنیای جنوبی گذرانده است، اخیراً به‌طور هدفمند به دنبال ارتباط با قلب ساختار سرکوب رژیم ملاها رفته است. او به‌طور علنی اعلام کرده که می‌خواهد اعضای وزارت اطلاعات و سپاه پاسداران را به پیوستن به خود ترغیب کند. محاسبه‌اش روشن است: پهلوی می‌خواهد خود را به غرب به‌عنوان کسی معرفی کند که می‌تواند ملاها را کنار بزند و هم‌زمان با مشت آهنین از فروپاشی و هرج‌ومرج جلوگیری کند. او اخیراً دیدگاه‌هایش را به چندین سیاستمدار ارشد محافظه‌کار بریتانیا، از جمله نخست‌وزیران پیشین، دیوید کامرون و بوریس جانسون، ارائه کرده است.
رژیم علی خامنه‌ای، رهبر مذهبی ایران، تحت فشار قرار دارد.عکس: وحید سالمی / AP / dpa
برنامه‌های روی شن
اما در واقع، طرح‌های پهلوی بر شن بنا شده‌اند. در تحلیلی تازه، هانس-اولریش زایت، سفیر پیشین آلمان در افغانستان و کره جنوبی، نفوذ گروه پهلوی در ایران را «بسیار ناچیز» توصیف کرده است: «آن‌ها نه در داخل و نه در خارج کشور ساختار سازمان‌یافته یا نیرویی نظامی در اختیار ندارند، و بازگرداندن سلطنت توسط اکثریت بزرگ مردم ایران رد می‌شود.» این را می‌شد در جریان اعتراضات سال ۲۰۲۲ نیز به‌روشنی دید، جایی که شعار «مرگ بر ستمگر، چه شاه باشه چه رهبر» به شعار اصلی تظاهرات تبدیل شده بود.
خواسته برای فشار بیشتر غرب
هرچند طرح‌های پهلوی از پشتوانه محکمی برخوردار نیستند، اما برای اپوزیسیون ایرانی خارج از کشور نگران‌کننده‌اند. این گروه‌ها از نزدیکی پهلوی به نهادهای امنیتی جمهوری اسلامی نگران‌اند. آن‌ها بیم آن دارند که رژیم از طریق این ارتباطات دوباره اطلاعاتی درباره اپوزیسیون خارج کشور جمع‌آوری کند.
پس غرب چه باید بکند، اگر پهلوی گزینه‌ای بی‌ثبات باشد؟ هانس-اولریش زایت می‌گوید که راهبرد گفت‌وگو با نیروهای به‌اصطلاح میانه‌رو رژیم «تا کنون به هیچ نتیجه قانع‌کننده‌ای نرسیده است». او در عوض پیشنهاد می‌کند «تماس و گفت‌وگو با نمایندگان شورای ملی مقاومت ایران» برقرار شود. این ائتلاف با مقر خود در پاریس، بزرگ‌ترین اپوزیسیون تبعیدی ایران است. آن‌ها امید دارند که غرب فشار بیشتری بر ملاها وارد کند.
Reza Pahlevi: The Shah's son as an alternative to the mullahs – that's a fallacy - Politics